Hicri Takvim nasıl doğdu?
Hicri Takvim olarak bilinen takvim ne zaman ve nasıl doğdu? Merak ediyorsanız buyurunuz.
Yemen Valisi Ya'la bin Ümeyye Halife Hazreti Ömer’e bir mektup gönderdi. Mektupta yıl belirtilmemişti. Peygamber Efendimizin zamanından beri tüm yazışmalarda usul buydu. Ancak bu sefer mektubun yazıldığı ay da yazılmamıştı. Bu durum sıkıntıya sebep oldu.
Basra’da da benzer bir karışıklık meydana geldi. Basra Valisi Ebu Musa el-Eşari'ye son ödeme günü Şaban ayı olarak belirtilmiş bir senet getirildi. Son ödemesi Şaban ayı olmasına Şaban ayıydı ancak hangi yılın Şaban ayıydı? O yılın mı? Geçen yılın mı? Yoksa gelecek yılın mı? Tartışmalar uzadı fakat çözüm bulmak ne mümkündü!
Basra Valisi Ebu Musa el-Eş’ari Halife Hazreti Ömer’e derhal bir mektup yazdı. Mektubunda,
— Ey Müminlerin Emiri, senden bize tarihi net olmayan mektuplar, yazılar geliyor. Yazınızı örneğin “Şaban ayı” şeklinde tarihlendiriyorsunuz. Ancak biz bu yılın Şaban ayı mı yoksa geçen yılın Şaban ayı mı olduğunu bilemiyoruz, diyerek Müslümanların da bir takviminin olması gerektiğini anlattı.
Durumun önemini kavrayan Halife Hazreti Ömer, devlet meclisini topladı. Mecliste sahabenin ileri gelenleri yer alıyordu. Yemen Valisi Ya'la bin Ümeyye’den gelen mektup sebebiyle yaşadığı sıkıntıyı ve aynı sebeple Basra Valisi Ebu Musa’nın yaşadığı sıkıntıyı anlattı. Basra Valisi Ebu Musa’nın teklifini gündeme getirdi. Resmi olarak bir takvim belirlemelerinin artık şart olduğu konusunu açtı. Konu hakkındaki görüşlerini ve önerilerini istedi.
Rumların ya da İranlıların kullandığı takvimi kullanalım diyenler oldu. Teklifler değerlendirildi. Tartışmalar sonunda Müslümanların kendilerine özel bir takvimlerinin olmasının daha uygun olacağı fikri kabul gördü.
Görüşme sırasında takvim olarak ay takviminin benimsenmesi meclisin ortak kararı oldu. Ancak takvim başlangıcı ne olmalıydı?
Her bir sahabi İslam ve Müslümanlar için önemli gördükleri olayları takvimlerinin başlangıcı olarak önerdi. Öneriler arasında Kur’an’ın inmeye başladığı yıl ve Peygamberimizin vefat ettiği yıl da vardı. Hazreti Ali Peygamber Efendimizin hicret ettiği yılı önerdi. Öneriler arasında en çok beğenilen Hazreti Ali’nin önerisi oldu. Bu öneri Halife Ömer’in de çok hoşuna gitti. Hakikaten Hicret İslam ve Müslümanlar için bir dönüm noktasıydı. Peygamberimizin hicret yılı olan 622 yılı takvim başlangıcı olarak kabul edildi.
Sıra yeni takvimin birinci ayını belirlemeye gelmişti. Yeni takvimin yılı 12 aydan hangisiyle başlamalıydı. Peygamberimizin hicreti Rebiyülevvel ayına denk gelmişti. Rebiyülevvel ayının birinci ay olarak kabul edilmesi uygun görülmedi. Hz. Osman’ın teklifiyle Muharrem ayı birinci ay olarak kabul edildi. Peygamber Efendimizin vefatından altı yıl sonra tespit edilen bu takvim, Hicreti başlangıç olarak aldığı için o günden bugüne “Hicri Takvim” olarak anıldı. Yazışmalardaki tarihler bu takvime göre yazılır oldu.(1)
Hicri Takvimin ayları ise şunlardır:
1. Muharrem
2. Safer
3. Rebiülevvel
4. Rebiülahir
5. Cemaziyelevvel
6. Cemaziyelahır
7. Recep
8. Şaban
9. Ramazan
10. Şevval
11. Zilkade
12. Zilhicce
[ Musa Mert ]
Diyanet Çocuk Dergisi, Eylül 2018, s. 14, 15.
(1) Taberi, Tarihu't-Taberi, II, 388; Sahavi, el-I’lan bi’t-Tevbih, s. 140-141; Ibn Asakir, I, 33, 35, 37.
Yorumlar (1)